انواع مته

ابزاری برنده است که در حال چرخش باعث تخلیه براده و ایجاد سوراخ استوانه ای با رأس مخروط مانند در امتداد محور طولی پیشروی و به قطر ابزار می‌شود. عمل برش توسط ۲ لبه تیز برش، در نوک مته انجام می‌گیرد و براده از طریق یک شیار حلزونی سراسری خارج می‌شود. مته‌ها هم از نظر ابعاد هندسی و هم جنس مواد سازنده و نیز دقت عمل، تنوع گسترده‌ای دارند. چرخش مته می‌تواند؛ به کمک مکانیزم های دستی یا مکانیزم های موتوری، مانند دریل، صورت گیرد. مته‌ها از نظر اندازه و کاربرد نیز تفاوت فاحشی دارند. اما متأسفانه با تکیه بر زبان انگلیسی برای رفع نیازهای عملی، در زبان فارسی رشد تطبیقی زبان متوقف شده و همه انواع مته و حتی ماشین دریل و ماشینهای غولپیکر حفاری را مته می‌نامند.

تاریخچه مته

تاریخچه مته و ظهور آن به سال های 1780 الی 1790 میلادی در کشور انگلیس به وقوع پیوست، اولین مته ها بیشتر به منظور سوراخ کردن چوب ها مورد استفاده قرار می گرفت و در زمان های بعد برای سوراخ کردن فلزات نیز مورد استفاده قرار گرفت .

گفتنی است پیدایش این نوع از ابزار به دوران ما قبل تاریخ باز می گردد به این صورت که انسان های اولیه برای ایجاد سوراخ و آتش از سنگی نوک تیز استفاده می کردند .

در همان سال ها ی اختراع مته های اولیه تحرکاتی برای ابداع انواع دیگر مته ها در کشور آلمان مشاهده شد، با این صورت که آقای جیووانی مارتیگنونی با استفاده از نمونه هایی که برادرش ار آمریکا برایش آورده بود موفق به تولید نمونه های نهایی مته های مارپیچ به منظور استفاده در صنایع فلزی گردید .

همچنین در سال های بعد از این فعالیت ها شرکت “تویست دریل” در کشور آمریکا تاسیس و مته های مارپیچ را به صورت انبوه تولید و به دست مشتریان رساند .

دنباله مته

دنباله مته یا ساق مته، قسمت انتهای مته است که به سه نظام دریل متصل می‌شود و با سفت شدن سه نظام، در جای خود ثابت می‌شود. دنباله مته در دو شکل استوانه ای و مخروطی ساخته می شود.

بدنه مته

قسمتی از مته که در دو سمت طول آن شیار مارپیچی وجود دارد، بدنه مته است. بیشترین عمق سوراخی که مته ایجاد می کند برابر با طول بدنه مته است.

شیار مته

شیار مته زاویه براده مناسب برای لبه برنده مته ایجاد می کند. این شیارها براده های حاصل از برش را به سمت بیرون هدایت می کنند.

جان مته

فاصله ای که بین دو شیار مارپیچی باقی می ماند جان مته نام دارد. برای استحکام بیشتر مته ها، قطر جان مته در انتهای شیارها بیشتر از ابتدای آنهاست

کاربرد مته

كاربرد اصلی مته را مي توان به طور كلی در ايجاد سوراخ در سطوح مختلف و در سايز های مختلف از نظر قطر و طول يا عمق قلمداد كرد.

مته ها بر روي دستگاه هاي مختلفی نظير دريل ها، دستگاه هاي تراشكاري، فرزهای مينياتوری و … متصل مي شوند و از گونه اقلام مصرفي به شمار مي آيند. حتي در صورتی كه متريال مته از بهترين نوع هم باشد، باز هم از كالاهای مصرفی بوده و در نهايت پس از مصرف اصطلاحا كند مي شود و به اتمام مي رسد. تفاوت مته ها از نظر جنس با متريال خوب و معمولي تنها در تعداد سوراخ هايي كه مي شود با هر مته ايجاد نمود مشخص مي شود و طول عمر هر مدل به متريال آن بستگي دارد.

مته هاي مارپيچ در واقع شكل عمومي و كلي مته ها را تشكيل مي دهد زيرا همين طراحي مار پيچ مته سبب سهولت سوراخ كاري شده است. البته مته با شكل و طراحی غير مارپيچ نيز وجود دارد كه به بررسي انواع مته پرداخته می شود.

انواع مته 

مته الماسه:

مته الماسه که ممکن است شما نوع آن را به‌صورت فوباید بدانید که شما از ماشین سنگ سنباده باید جهت تیز کردن نوک مته الماسه هنگامی‌‌که کند می‌شود استفاده نمایید، البته از این مته برای سرامیک و کاشی نیز می‌توان استفاده کرد البته باید یادآوری کنم که در هنگام استفاده از مته الماس اگر از دریل چکشی در هنگام کار استفاده کنید با نتیجه رضایت‌ بخش‌تری مواجه خواهد شد.

مته مخروطی:

مته کاجی یا مخروطی که شاید شما نام آن را به صورت مته پله ای هم شنیده باشید که یکی از پر استفاده‌ترین انواع مته شناخته می‌شود البته برای سوراخ نمودن بسیاری از فلزات و یا در برخی از شرایط برای سوراخ نمودن چوب از مته مخروطی استفاده می شود.

مته خزینه:

مته خزینه که اصولاً برای سوراخ نمودن جای انواع پیچ این مته را مورد استفاده قرار می‌دهند در فعالیت‌های ام دی اف‌کاری؛ کابینت‌سازی و یا حتی سوراخ نمودن چوب از این مته استفاده می‌شود که اگر بخواهید یک سوراخ‌کاری با کیفیت‌تری را انجام دهید می‌توانید از مته خزینه برای فعالیت خود استفاده نمایید، زیرا حادثه‌های کمتری در حال استفاده از مته خزینه پیش می‌آید و هم‌چنین لرزش و ارتعاش هاصی صورت نمی‌گیرد به همین‌دلیل سطح مورد نظر شما به صورت یکدست‌تر شکل می‌گیرد.

مته کونیک:

این نوع مته که ممکن است شما حرارت خاص و زیادی را از این مته در هنگام سوراخ نمودن مشاهده کرده باشید در سایز‌بندی های متفاوت و عموماً بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد افرادی که از این مته استفاده می‌کنند به‌خوبی می‌دانند که هنگام کار بهتر است از دور پایین دستگاه دریل برای آسیب وارد نکردن به این مته استفاده نمایند و مطمئناً دلیل حرارت بیشتر به خاطر‌این است که نوک مته با سطح کار بیشتر در ارتباط می‌باشد.

انواع مته آهن

مته آهن کوتاه:

مته آهن کوتاه که در گروه مته آهن قرار دارد همان‌طور که از نام آن پیداست به‌خاطر کوتاه‌تر بودن ارتفاع آن در حین سوراخ‌کاری عموماً این مته را برای سوراخ‌کاری‌های ظریف و نازک فلزی به کار می‌برند و یکی از ویژگی‌های بسیار جالب این مته به طور قطع دوری از انواع شکستگی در حین فعالیت سوراخ‌کاری می‌باشد که شما عزیزان برای سوراخ‌کاری‌های قطعات نازکِ جنس‌های آهنی یا فلزی می‌توانید از مته آهن کوتاه استفاده نمایید.

مته آهن بلند: 

مته آهن بلند برعکس مته آهن کوتاه از ارتفاع بیشتری برخوردار می‌باشد که شما برای سوراخ نمودن قطعه‌های فلزی که کَندو‌کاری بیشتری را می‌طلبند و با عمق بیشتری روبه‌رو هستند می‌توانید از مته‌ی آهن بلند استفاده کنید و دقیقاً برعکس مته‌ی آهن کوتاه این مته احتمال شکستگی را در هنگام کار افزایش می‌دهد وبهتر است در حین کار با این مته بیشتر مراقب باشید.

مته ۵ شیار: 

مته پنج شیار که از جمله مته‌های بادوام در بین انواع مته‌ها شناخته می‌شود و هم‌چنین برای انواع جنس‌ها می‌توان از این مته استفاده نمود، لازم به‌ذکر است که مته‌ی پنج شیار یکی از انواع مته‌های الماسه به شمار می‌رود و برای سوراخ نمودن سنگ ،گچ ، آجر و بسیاری از موارد دیگر در مصالح سازی می‌توان از این مته استفاده نمود و در قیمت‌های مختلف که طول مته پنج شیار یکی از از دلایل بسیار مهم برروی قیمت این مته می‌باشد که در بزرگ و کوچک بودن طول مته پنج شیار قیمت آن کاملاً متفاوت می‌باشد.

مته ۴ شیار: 

مته چهار شیار که مانند مته پنج شیار برای سوراخ نمودن بتون مورد استفاده قرار می‌گیرد با این تفاوت که تنها سوراخ‌کاری خود را با قطر حدود ۳۰ میلی‌متر همراه می‌کند که البته باید خاطر‌نشان کنم مته چهار شیار، عموماً به سه اندازه در بازار وجود دارند که شاید نام دیگر مته چهار شیار را به عنوان چهار الماس نیز شنیده باشید.

مته فولادی معمولی: 

مته هایی که از جنس فولاد هستند را به دو دسته مته های فولادی کم کربن و پر کربن تقسیم می کنند. مته هایی که کم کربن هستند، از فولادی تهیه شده اند که با پانزده درصد کربن بوده و قیمتی ارزان دارند. این نوع از مته برای سوراخ کاری در چوب های نرم مناسب است. این درحالی است که مته های پرکربن با درصد پنجاه تولید شده و قیمت آن ها در مقایسه با نوع اول، کمی بالاتر است. این مته مقاومت سایش خوبی داشته و برای استفاده در مصارف خانگی مناسب است.

یکی از فولادهای کاربردی در ابزارهای برشی، فولاد تندبر است. مته هایی که با این فولاد تهیه می شوند دارای قدرت بالایی بوده و می توانند در کمترین زمان سوراخ کاری حدود پنجاه میلی متر را انجام دهند. آلیاژ این نوع از مته از تنگستن، کروم و وانادیوم با درصدهای متفاوتی تهیه شده است. به جهت مشخصات این آلیاژ مته های فولادی سریع یا HSS دارای استحکام و دوام بالایی بوده و از آن برای سوراخ کاری در فلزهای سبک، پی وی سی و چوب استفاده می شود.

مته با پوشش اکسید سیاه

این نوع مته بر اثر یک تغییر شیمیایی ایجاد شده و به عنوان یک پوشش، اکسید سیاه روی فولاد به وجود می آید که در این روند نمک های موجود، به شکل اکسید کننده عمل کرده و با آهنی که در فولاد وجود دارد، واکنش داده و در نهایت پوشش سیاه اکسید را ایجاد می کنند. این نوع از مته ها در مقایسه با مته های عنوان شده، دارای مقاومت بالایی بوده و دچار زنگ زدگی نمی شوند. از این نوع مته نیز برای چوب های سخت، فولاد و پی وی سی استفاده می شود.

مته با پوشش تیتانیوم

مته هایی که دارای پوشش تیتانیوم هستند، دارای اصطکاک پایین تری بوده و دوام مناسبی دارند. این مته ها نیز برای سوراخ کاری فلزات، فایبرگلاس و پی وی سی مناسب می باشند.

مته کبالت

می توان گفت که مته کبالت خود یک نوع مته HSS می باشد که در آن کبالت نیز استفاده شده است. بکارگیری کبالت در مته باعث می شود که مته در برابر گرما نسوخته و بتواند سطوح سخت را به خوبی سوراخ کاری کند. از همین رو از مته های کبالت برای سوراخ کردن سطوحی که جنس آن ها استیل، آهن و فولاد آلیاژی می باشد، استفاده می کنند. عملکرد این نوع از مته در مقایسه با مته های تیتانیوم و یا فولادی سریع، بهتر می باشد.

انواع مته براساس کاربرد

برای اجرای صحیح سوراخ کاری با انواع مته، در کنار نوع جنس و روکش، می توان آن ها را بر اساس کاربردشان نیز دسته بندی نمود. مته هایی که در ادامه معرفی می شوند، بر اساس نوع استفاده و کاربری که دارند دسته بندی شده اند.

مته های برگی یکی از انواع مته سوراخکاری چوب

این نوع از مته جهت استفاده در سوراخ کاری چوب مورد استفاده قرار می گیرد. در مقایسه با مته چوبی، مته برگی می تواند قطر بیشتری را در سوراخ کاری ایجاد کند.

مته های پله ای

از مته های پله ای برای سوراخ کاری در فلز استفاده می شود و می تواند سوراخ های متفاوت و مناسبی را بر فلزات ایجاد کند. به جهت کم بودن گام های سوراخ کاری این مته، در ورق های فلزی از آن استفاده می شود.لازم به ذکر است که تیز کردن این نوع از مته چندان ساده نیست.

مته نوع گازور

هنگامی که نیاز باشد در کابینت و کمد، محل لولا ایجاد شود از مته نوع گازور استفاده می شود. این مته عملا محلی برای نصب لولاها به صورت مخفی ایجاد می کند.

مته های خزینه

گاهی لازم است که فضای سوراخ با قطر بیشتری ایجاد شود، در این شرایط از مته خزینه استفاده می شود.

این مته به گونه ای طراحی شده است که قسمت انتهایی آن، دارای قطر بیشتری می باشد.

از مته خزینه جهت سوراخ کاری در صفحات ام دی اف و در صنعت کابینت سازی استفاده می شود.