امروزه یکی از دغدغه های محیط زیست، تصفیه فاضلاب(پساب) کارخانه ها و بیمارستان ها می باشد. برای سنجش و اطلاع از استاندارد بودن پساب خروجی آزمایشاتی انجام می شود که برای اطلاع از عملکرد تصفیه خانه و بازده تصفیه آن بسیار مهم می باشد که متناسب با آن بتوان اقداماتی انجام داد که بازده تصفیه بیشتر باشد BOD و COD یکی از پارامترهای مهم در سنجش و اندازه گیری آب و فاضلاب است. استاندارد پساب برای BOD و COD به ترتیب 30 و 60 می باشد که اگر از این میزان بالاتر باشد غیر قبل قبول و پساب الوده می باشد و ممکن است به محیط زیست آسیب برساند.
BOD که همان نرخ مصرف اکسیژن توسط میکرو ارگانیزم هاست به پروسه ای اطلاق می شود که در آن میزان اکسیژن محلول مورد نیاز برای ارگانیزم های بیولوژیک هوازی موجود در آب برای تجزیه مواد آلی موجود در یک نمونه آب در دمای معینی در یک دوره زمانی خاص مشخص میشود.
با اندازه گیری این پارامتر توسط انواع مختلف BOD متر ها در واقع میزان ثبات بیولوژیکی آب برای ارگانیزم ها مشخص می شود که مورد استفاده آن در تشخیص میزان هوادهی در حوضچه های تصفیه فاضلاب است که با اندازه گیری BOD به کمک یک BOD متر پرتابل و یا کیت تست BOD محاسبه می شود. میزان BOD در آب میتواند پارامتری برای تشخیص سلامتی آب باشد. اگر BOD در حد 1ppm باشد، آب کاملا پاک است و اگر میزان BOD از 5ppm فراتر رود سلامت آب دیگر باید مورد آزمایش قرار بگیرد. یکی از پارامترهایی که در اندازه گیری BOD اندازه گیری میشود میزان DO و یا همان اکسیژن محلول در آب است. برای اندازه گیری این پارامتر نیز دستگاه های DO متر پرتابل ودیجیتال در بازار موجود است که به راحتی ظرف مدت کوتاهی میزان DO را میتواند اندازه گیری کرد.
COD که همان اکسیژن مورد نیاز برای اکسیداسیون اطلاق می شود. در واقع میزان COD یکی از مهمترین پارامترها برای سنجش میزان آلودگی آب است. این آلودگی درواقع ناشی از مواد خارجی وارد شده در آب به صورت معلق و یا محلول است که موجب آلودگی آب و تولید فاضلاب میشوند. هرچه مقدار COD بیشتر باشد در واقع میزان مواد موجود در آب که باعث آلودگی آب شده است بیشتر است.COD متر دستگاهی که شامل یک راکتور و چند بطری محلول است که طی یک فرآیند خاص میتواند COD را به صورت دقیق اندازه گیری کند.
دستگاه BOD متر جهت اندازه گیری BOD آب و فاضلاب خروجی از کارخانجات استفاده می شود . BOD مخفف Biochemical Oxygen Demand یا همان تقاضای بیوشیمیایی اکسیژن می باشد که از پارامتر های مهم اندازه گیری در آب و فاضلاب می باشد .
600BD آخرین دستگاه BOD متر است. این دستگاه جدید به طور خاص برای استفاده در آزمایشگاه ها و مراکز درمانی طراحی شده است و قادر به اندازه گیری خودکار BOD ها در فواصل زمانی قابل تنظیم (از 1 تا 28 روز) است. تمام داده ها می توانند به طور مداوم در یک صفحه گرافیکی بزرگ نمایش داده شوند.
مقادیر اندازه گیری شده نیز برای پردازش نهایی از طریق کارت USB یا SD مستقیماً به نرم افزار Excel منتقل می شوند. وقتیدستگاه BOD متر درون دستگاه اتوکلاو و پشت درب شیشه ای باشد ، می توان به راحتی از طریق کنترل از راه دور به آن متصل شد تا عملکرد دستگاه کنترل شود.
منوی دستگاه BOD متر به دو زبان انگلیسی و آلمانی در دسترس است. زبانهای دیگر مانند اسپانیایی ، فرانسوی ، ایتالیایی و پرتغالی به روز می شوند.
دستگاه COD متر جهت اندازه گیری COD یا همان تقاضای شیمیایی اکسیژن استفاده می شود.دستگاه COD متر به عنوان یک شاخص کلی در کیفیت آب مورد استفاده قرار می گیرد و جزئی جدایی ناپذیر از برنامه های مدیریت کیفیت آب است. علاوه بر این ، دستگاه COD متر اغلب برای تخمین BOD (تقاضای بیوشیمیایی اکسیژن) که رابطه مستقیمی با هم دارند استفاده می شود.
مزایا دستگاه COD متر
■ کاربری آسان
■ صفحه نمایش گرافیکی بزرگ، شفاف و روشن
■ ارائه مقادیر اندازه گیری شده به صورت گراف
■ انتقال داده ها از طریق USB & SD
■ بدون جیوه، سازگار با محیط زیست
■ کنترل از راه دور
■ انتخاب زمان اندازه گیری توسط کاربر از 1 تا 28 روز
■ قابل برنامه ریزی به صورت مجزا برای هر یک از 6 نمونه
■ دارای سیستم همزن القایی
تفاوت COD و BOD چیست؟
یکی از تفاوت های این دو پارامتر در زمان سنجش آن ها است، چرا که آزمایش BOD پنج روز به طول می انجامد در حالی که COD حدود سه ساعت طول می کشد.
دومین تفاوت، BOD نصف COD و برعکس COD دو برابر BOD می باشد.
BOD مقدار اکسیژن مورد نیاز میکروارگانسم ها جهت تجزیه موادآلی و COD اکسیژن جهت تجزیه موادآلی و مواد معدنی با واکنش شیمیایی می باشد.
هر دو پارامتر با هدف نشان دادن میزان آلودگی در یک نمونه پساب و یا آب است. هر دو استاندارد BOD و COD معیار مهمی در سنجش فاضلاب های خانگی، صنعتی، بیمارستانی و … می باشند و از هر دو استاندارد در تعیین حدود مجاز فاضلاب های قابل تخلیه به محیط استفاده می شود. اگر بخواهیم معنا و مفهوم این دو استاندارد را به صورت کلی بیان کنیم، می توان چنین گفت که:
استاندارد BOD :
منظور از این استاندارد بررسی ترکیبات آلی موجود در فاضلاب است که توسط عوامل بیولوژیکی شیمیایی اکسید می شوند و در واقع کاربرد این استاندارد بدان جهت است که کارشناسان براساس یک معیار سنجشی میزان و اندازه این ترکیبات آلی را بررسی کرده و اقدامات لازم را در زمینه تصفیه فاضلاب فراهم نمایند.
استاندارد COD :
یکی دیگر از استانداردهای مهم در زمینه تصفیه فاضلاب ها بررسی میزان اکسیژن مورد نیاز برای اکسیداسیون مواد آلی، ذرات جامد و محلول در فاضلاب های است. استاندارد cod با بررسی این میزان و اکسیژن مورد نیاز برای تصفیه ترکیبات و مواد آلی موجود در فاضلاب ها، حد و حدودی را برای فاضلاب ها تعیین نموده و بدین طریق می توان امکانات مورد نیاز برای تصفیه فاضلاب های قابل تخلیه به محیط را فراهم نمود.
یکی از برندهای معروف دستگاه BOD متر BODTrak II ساخت کمپانی HACHمی باشد.