دیونایزر به دستگاهی اطلاق می‌شود که به واسطه عبور آب از آن آب دیونیزه تولید می‌شود.
آب دیونیزه آبی است که تمام یون‌های معدنی آن حذف شده باشد منظور از یون‌های معدنی کاتیون هایی از قبیل سدیم، کلسیم، آهن، مس و آنیون‌‌هایی همچون کلرید و سولفات است. هدایت الکتریکی آب دیونیزه، بسیار پایین و حدود 0.056 میکرو زیمنس می‌باشد که در این حالت مقاومت الکتریکی آب برابر MΩ 18 است.
آب دیونیزه با آب مقطر تفاوت دارد اگر چه امروزه ممکن است در بازار یا آزمایشگاه این دو از لحاظ اسمی با هم یکی باشند ولی آب مقطر (آب چکیده) آبی است که ناخالصی آن به شیوه تقطیر گرفته شده باشد و برای تولید آن، آب را جوشانده و بخار آب را به ظرف دیگری انتقال می دهند.
روش‌های تولید آب دیونیزه
معمول‌ترین روش‌های تولید آب دیونیزه به صورت سه روش زیر می‌باشند:
1-دیونایزر بستر جدا
دستگاه دیونایزر از دو مخزن جداگانه تشکیل شده است، که مخزن اول حاوی رزین کاتیونی از فرم هیدروژن (H+) و مخزن دوم حاوی رزین آنیونی از فرم هیدروکسید (OH-) می‌باشد. در این روش با عبور آب از بستر رزین، تبادل یون انجام و کاتیون‌ها در مخزن اول و آنیون‌ها در مخزن دوم از آب جدا میشوند. این روش بیشتر در دستگاه‌های دیونایزر صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
2-دیونایزر بستر مختلط
در این روش از رزین میکس بد در دستگاه دیونایزر استفاده می‌شود که در واقع ترکیبی از رزین کاتیونی و رزین آنیونی در یک بستر است که به دلیل اختلاط دو رزین در یک بستر، دیونایزر میکس بد معادل با استفاده از تعداد زیادی بستر کاتیونی و آنیونی به صورت سری است و در نتیجه کیفیت آب خروجی بهتر از دیونایزر بستر جدا می‌باشد که با وجود خلوص بالای آب تولیدی در این نوع دیونایزر، به دلیل پیچیده بودن مراحل احیا و حساسیت این نوع رزین به ناخالصی‌های آب، معمولا از دیونایزر بستر مختلط در پایین دست دستگاه تصفیه آب به روش اسمزمعکوس3 و یا دیونایزر بستر جدا استفاده می‌شود.
3-الکترودیونیزیشن
از الکترودیونیزیشن جهت حصول آب با خلوص بسیار بالا با مقاومت الکتریکی تا MΩ/cm ۱۸.۲ استفاده می‌شود. این روش نسبتا هزینه اولیه بالایی داشته ولی هزینه نگهداری آن پایین است. الکترودیونیزیشن حتما بایستی بعد از دستگاه اسمزمعکوس مورد استفاده قرار گیرد.
روش کار دستگاه دیونایزر
اساس کار دستگاه دیونایزر فرایند تبادل یونی است و در این دستگاه آب حاوی یون‌های متفاوت اعم از کاتیونی و آنیونی، با قرارگیری در مسیر رزین‌‌های آنیونی و کاتیونی یون‌های خود را با یون‌های موجود در رزین تعویض می‌کنند که این تعویض باعث حذف شدن یون‌های اضافی آب می شود.
دستگاه آب مقطرگیری شامل دو مخزن متوالی است: ستون اول حاوی رزین کاتیونی و ستون دوم حاوی رزین آنیونی است، نحوه عملکرد دستگاه بدین صورت است که کلیه کاتیون‌ها (سدیم، کلسیم، پتاسیم و…) در ستون کاتیونی و کلیه آنیون‌ها ،کربنات، سولفات، کلراید و… در ستون آنیونی حذف میشوند.
موارد استفاده دستگاه دیونایزر
بسیاری از مراکز آزمایشگاهی، صنعتی، بهداشتی و دارویی نیازمند آب مقطر، دیونیزه و یا فوق خالص جهت مصارف روزانه خود هستند که از این رو استفاده از دستگاه دیونایزر صنعتی و یا آزمایشگاهی در این مراکز هزینه‌های جاری جهت تهیه آب با خلوص بالا را کاهش داده و همواره این آب را در دسترس آن‌ها قرار می‌دهد.
بسیاری از آزمایشگاه‌های تشخیص طبی و یا صنعتی جهت افزایش دقت آزمون در انجام بسیاری از تست‌های معمول و یا شستشوی ظروف و دستگاه‌ها به دستگاه دیونایزر آزمایشگاهی نیاز دارند. استفاده از آب دیونیزه در بخش‌های مختلف صنعتی، جهت خنک‌کاری تجهیزات، ورودی بویلرها، روان‌سازی اتصالات، آب‌کاری فلزات و بسیاری از مصارف دیگر به دلیل رسوب‌گذاری کم و جلوگیری از ایجاد هزینه‌های بالای شستشو و از کارافتادن تجهیزات بسیار سودمند است.
آب دیونیزه به دلیل حلالیت بسیار بالا، به عنوان ماده پایه تولید بسیاری از محصولات آرایشی، انواع شوینده‌ها، رنگ‌ها و مواد غذایی کاربرد دارد. همچنین به دلیل حساسیت بالا، دستگاه دیونایزر اهمیت ویژه‌ای در تولید محصولات پزشکی و دارویی ایفا می‌کند.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.